کارکردهای معرفتی قلب از دیدگاه علامه طباطبایی

Authors

حوراء حسینی کارشناسی ارشد دانشگاه قرآن و حدیث

شعبان نصرتی استادیار پژوهشکده کلام اهل بیت پژوهشگاه قرآن و حدیث

علیرضا قائمی نیا دانشیار گروه معرفت‌شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

Abstract:

قلب به عنوان یکی از محوری‏ترین کلمات در قرآن کریم برای معرفت و رسیدن به ایمان معرفی شده است. علامه طباطبایی قلب در قرآن را در جهت جسمی آن و به معنای قلب صنوبری که در درون سینه می‎تپد، در نظر نگرفته است، بلکه به اعتقاد وی قلب در قرآن همان نفس یا روح انسان است. علامه طباطبایی معتقد است، قرآن قلب را در معناهایی مانند عقل، نفس و روح بیان کرده است و عباراتی مانند فؤاد، صدر و نفس در قرآن به معنای قلب استفاده شده‏اند. تفاوت در تعابیر قرآنی به اعتقاد علامه هرگز به معنای تفاوت هستی‏شناختی نیست. با این بیان قلب دارای جایگاه‏ها و کارکردهای متفاوتی می‏باشد. پژوهش حاضر در صدد بیان نظریات تفسیری علامه طباطبایی درباره کارکردهای معرفتی قلب است. برای این منظور ابتدا معنای قلب ازنگاه لغویون مورد واکاوی قرار گرفته است؛ سپس کارکردهای معرفتی که عبارت‏اند از عقل، سمع، علم، وحی، ذکر، فقه، از تفسیر المیزان استخراج شده و ارتباط قلب با هر کدام جداگانه مورد تحلیل قرار گرفته است. هر کدام از این کارکردها ضمن فرایندی به افزایش ادراک قلب منجر می‏شوند که فرایندها در این نوشتار بیان شده است.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

تأویل از دیدگاه علامه طباطبایی

این متن در پی بررسى و نقد دیدگاه علامه طباطبایى درباره "تأویل" است. نویسنده پس از توضیح معنى لغوى تأویل، موارد استعمال چهارگانه آن را در قرآن و کلام سلف برمى‌شمارد که عبارتند از: توجیه متشابه، تعبیر رؤیا، عاقبت امر و سرانجام کار و برداشت همه‌جانبه از آیه و بر این باور است که تمام آیات داراى تأویل به معنى اخیر است که از آن تعبیر به "بطن" نیز شده است سپس به صورت عملى تأویل چند آیه را مطرح مى‌کن...

full text

ایمان از دیدگاه علامه طباطبایی

full text

قلب و کارکردهای معرفتی و عملی آن از دیدگاه مولانا و تخلّق به خوی کبریایی

هر نظام اخلاقی بر مبنای متعددی اعم از مبانی هستیشناختی، انسانشناختی و معرفتشناختی بنا شده است. مقصود از مبانی، مباحث نظری است که در شکلگیری مکاتب اخلاقی و نوع گزارههای آن، تحلیلها و داوریهای اخلاقی تأثیری مستقیم دارد. در این مقاله از رهگذر تأمل بر اشعار مولانا در مثنوی به بررسی قلب که یکی از مبانی انسان‌شناختی اخلاق عرفانی است، پرداختهایم. نخست معنا و مفهوم و کارکردهای معرفتی و عملی قلب...

full text